Valgarður Guðjónsson

Úff!

Það er víst liðin fjörutíu ár frá því að við Fræbbblar spiluðum í fyrsta skipti, á Myrkramessu Menntaskólans í Kópavogi, 25. nóvember 1978.

Við Stebbi höfðum fylgst með spennandi hreyfingu á tónlist, aðallega á Bretlandi, en eitthvað í Bandaríkjum Norður Ameríku og jafnvel víðar. Vinirnir gáfu nú ekki mikið fyrir þetta og voru mest að hlusta á Genesis, Yes, ELP, Pink Floyd og hvað þær hétu allar…

En svo kom tilefni til að láta heyra í okkur, við vorum ósáttir við skólameistara MK, Ingólf Þorkelsson, fannst hann látið einn félaganna sitja eftir að óþörfu. Þá var um að gera að fá að spila á Myrkramessu skólans og láta meistara heyra hvað okkur fannst.

Við Stebbi vorum sjálfkjörnir, Barði – sem var ósáttur við skólameistara – þurfti nauðsynlega að vera með. Haddi vinur okkar Barða var nauðsynlegur svona tónlistarinnar vegna. Og einhvern veginn kynntumst við Steina, að sama skapi nauðsynlegur á bassa. Stebbi var fljótur að læra á trommur og við Barði skiptum söngnum á milli okkar. Með Steina kynntumst við Assa og Rikka sem aðstoðuðu okkur við græjur og æfingar, Ísberg bræðurnir Árni og Jóhann lánuðu okkur græjur.

Það var nú ekki hlaupið að því að fá að spila. Nefndin sem sá um að halda hátíðina var engan veginn sannfærð um að við ættum erindi á svona hátíð, kannski réttilega, en við áttum einhverja hauka í horni í nefndinni, ma. Kristján Gíslason, sem á rúman hálftíma sem trommari í Klúbbnum.

Það hafðist nú samt að fá að spila og ég held að ég ljúgi engu þegar ég segi að „betri borgurum“ bæjarins hafi brugði nokkuð við djöfulganginn. Skólameistari var nú ekki beinlínis sáttur en við Bjarni, ljósamaðurinn okkar, var ljósamaður á hátíðinni og slökkti ljósin þegar skólameistari hélt sína ræðu!

Ég var svo sem kallaður á fund skólameistara eftir þetta og hann var engan veginn sáttur, en eftirmálar innan skólans urðu svo sem ekki meiri.

Við hittumst auðvitað seinna og vorum sáttir, er nokkuð viss um að hann var eiginlega nokkuð stoltur af því að upphaf punksins á Íslandi hafi verið í MK.

Þetta átti svo sem bara að vera eins dags fyrirbæri, gott ef við spiluðum samt ekki á Myrkramessuballinu um kvöldið.

En þarna voru líka ungir menn að leita að efni í sjónvarpsþætti um félagslíf í menntaskólum landsins, þeir Eiríkur og Jakob. Þeim fannst þetta smellpassa í þættina. Þá var ekki annað í boði en að halda okkur gangandi með spilamennsku þar til kæmi að upptökum. Atriðið var tekið upp í sjónvarpssal í byrjun febrúar (muni ég rétt) 1979, en aldrei sýnt, ég held að ekkert hafi orðið úr gerð þáttanna yfirleitt. Og á endanum var tekið yfir þetta, enda spólur rándýrt hráefni á þessum árum.

Því miður.

Eiríkur og Jakob bera þannig talsverða ábyrgð á að hljómsveitin hélt áfram.

Helgi Briem á einnig nokkra sök á þessu…

Á meðan við vorum að halda okkur gangandi sá hann okkur spila, skrifaði lesandabréf í DV og hrósaði okkur í hástert.

Við áttum sem sagt aðdáanda. Það var næsta afsökun fyrir að halda áfram.

En það var einhver neisti kveiktur og þetta var einfaldlega of gaman til að hætta.

Eflaust hefðu leiðir okkar legið í hljómsveitir hvort sem er, svona á endanum, en sú saga orðið allt öðru vísi.

Ég, Assi og Rikki erum enn meðlimir, Steini er enn með, en svona meira sem vara bassaleikari. Gummi er kominn á trommur, Helgi á bassa og Iðunn hefur sungið með okkur.

Ekki má samt gleyma Tryggva og Steinþóri, sem ásamt okkur Stebba mynduðu kjarnann sem þegar við unnum stóru plöturnar fyrstu árin. Dagný, Óskar, Kiddi, Hjörtur, Ellert, Brynja og Kristín komu öll þó nokkuð við sögu, Ari æfði með okkur og samdi lög en spilaði aldrei, Sigurgrímur æfði en spilaði ekki, Siggi og Snorri komu inn í hljómsveitina á lokametrunum fyrir hlé 1983. Jú og Mikki Pollock spilaði stundum með okkur og samdi lög fyrir okkur. Bjarni var meðlimur 1980 sem ljósamaður og Gunnþór sem rótari.

En, já, úff. Fjörutíu ár.

Við ætlum að halda upp á þetta á Gauknum, laugardagskvöldið 24. nóvember, opið hús, frítt inn, nýr bjór, Bjór! kynntur til sögunnar, einhver dagskrá, en aðallega gamaldags „partý“.

Við Fræbbblar gáfum út plötuna „Í hnotskurn“ í fyrra. Platan fékk afbragðs umsagnir, einhverja spilun í stuttan tíma á Rás2, aðrar útvarpsstöðvar voru ekki heima, streymið alveg þokkalegt en plötusala hverfandi. Okkur grunaði það svo sem fyrirfram og ekki höfðum við gert ráð fyrir að geta hætt í vinnunni.

Við spiluðum nokkrum sinnum til að kynna plötuna, á Akureyri, tvisvar í Hafnarfirði, á Bifröst og að lokum í Reykjavík. Ég veit ekki betur en að það hafi tekist nokkuð vel til, kannski skemmtilegast að sjá ánægða óvænta gesti.. ungt fólk, innlent sem erlent, sem datt inn fyrir tilviljun.

Þannig að við erum að loka þessum kafla á ferlinum. Einhver laganna af plötunni lifa eflaust áfram en önnur detta „í salt“. Sama gildir um megnið af lögunum sem við höfðum æft upp fyrir „punk“ kvöldin, þeas. annarra manna efni frá árdögum „punksins“, við leggjum þau til hliðar.

Og næsta verkefni er löngu tímabært.. Sem er að fara að semja nýtt efni, efni á næstu plötu. Á meðan gamla efnið var óafgreitt þá var einhverra hluta vegna vonlaust að vera að bæta við safnið, ég kom mér amk. ekki að verki.

En það er fullt af hugmyndum og ég get ekki beðið eftir að fara að vinna úr þeim.

Þetta þýðir auðvitað minni spilamennsku næstu mánuði – en það gerir svo sem ekki mikið til, það er ekki eins og við höfum verið að spila mjög reglulega. Við getum auðvitað mætt ef sérstakt tilefni er til og við myndum eins og alltaf taka jákvætt í að vera með í að styrkja góð málefni. En við látum stærri hljómleika og eigin hljómleika liggja á milli hluta.

Þá tekur Arnór, gítarleikari, sér frí seinni hluta ársins.. flytur til Noregs í allt of marga mánuði.

Steini, sem hefur verið svona annar bassaleikari, ætlar líka að segja þetta gott í bili.. líklega kemur Ellert, sem var með okkur til 2000, til með að taka það hlutverk.

Við Fræbbblar gáfum út plötu í sumar, Í hnotskurn, og ákváðum að hafa nokkur eintök í boði í formi geisladisks en láta að öðru leyti reyna á sölu á rafrænum síðum. Við vildum ekki gefa eða hafa ókeypis streymi, þó það hafi óvart farið í loftið þannig fyrstu helgina.

Ekki svo að skilja að við höfum gert okkur nokkrar vonir um að fá upp í svo mikið sem brot af kostnaði, en ég var óneitanlega forvitinn að sjá hvernig þetta færi.

Nú vorum við að fá fyrsta uppgjörið frá einni „veitunni“. Ég geri mér grein fyrir að þetta eru greiðslur fyrir hlustun en ekki kaup. En gerum ráð fyrir einhvers konar jafnri dreifingu á því hversu oft kaupendur hlusta að jafnaði á keyptar plötur. Auðvitað er þetta alltaf umdeildanlegt, enda rosalega mismunandi, bæði eftir einstaklingum og eftir hvort viðkomandi líkar platan. En ég held að þetta sé ekki fjarri lagi.

Niðurstaðan er að við fáum 18 krónur fyrir hverja selda plötu, eða tæplega túkall á lag.

Ég hef eytt nokkrum tíma í að ræða við fólk um sölu, þjófnað, óleyfilega dreifingu á tónlist.. þeir sem aldrei hafa staðið í að gefa út tónlist hafa mjög ákveðnar skoðanir á því hvað nýtt umhverfi sé nú frábært fyrir tónlistarmenn á þessum síðustu og bestu tímum.

Best að fara að bóka tíma í stúdíói fyrir næstu plötu. Eða ekki.

Nú þegar við Fræbbblar vorum að hefja upptökur, reyndar í þriðja skipti, á nýrri plötu þá er óneitanlega snúið að ákveða hvernig best er að gefa þetta út.. þeas. þannig að allir sem vilja vita, viti af, geti nálgast efnið og jafnvel stutt okkur þannig að við látum kannski verða af því að gefa út meira í framtíðinni.

Sennilega er einfaldast að setja þetta í vefsölu. Eða einfaldlega láta efnið liggja á einhverjum vefþjóni sem allir geta nálgast. Ekkert nafn á plötunni, ekkert umslag, engar upplýsingar og engir textar. Það er ekkert rosalega spennandi, en kannski er það raunveruleikinn.

Það mætti reyndar pakka lögunum saman í plötu með helstu upplýsingum þó hún verði í sölu á vefsíðu.

Og það mætti örugglega koma þessu vel á framfæri í samvinnu við net-tónlistar-útgáfur.

Svo má búa til eitthvað af geisladiskum og setja í sölu. Þá myndi platan örugglega heita eitthvað og helstu upplýsingar yrðu aðgengilegar. En, okkur skilst að geisladiskasala fari minnkandi, geisladiskaspilarar séu jafnvel ekki til lengur á heimilum. Þá borgar sig ekki að framleiða diska nema fyrir ákveðið lágmark.

Minnislykill er tilbrigði við þetta, sennilega ekkert eða lítið lágmark.

Svo eru nokkrir félagar búnir að óska eftir að fá gripinn á vinyl. Þetta skilst okkur aftur að sé enn stærri pakki, þeas. dýrara og meiri vinna – og eftirspurnin jafnvel enn minni, en kannski þeir sem mestan áhuga hafa.

En, allar hugmyndir vel þegnar.. við ákveðum ekki endanlega fyrr en efnið er tilbúið.